Zakażenie Candida albicans a biegunka u dzieci

Zakażenie Candida albicans a biegunka u dzieci
Grzyby z rodzaju Candida są komensalami człowieka, fizjologicznie występują w jamie ustnej i jelicie grubym. Patogenność grzyba wynika z jego zdolności do adhezji do komórek nabłonka przewodu pokarmowego. Candida może przenikać ze skolonizowanej powierzchni do głębszych tkanek, gdy zostanie naruszona ciągłość błony śluzowej oraz dzięki wytwarzaniu fosfolipaz i enzymów proteolitycznych przez strzępki grzyba.

U osób immunokompetentnych zakażenie Candida przebiega najczęściej w postaci powierzchownej kandydozy błon śluzowych, natomiast u pacjentów z zaburzeniami odporności dochodzi do inwazji do głębszych tkanek, rozsiewu krwiopochodnego (fungemii), którego następstwem jest wytworzenie mnogich ropni w narządach (najczęściej w siatkówce, nerkach, śledzionie i wątrobie, rzadziej w płucach, mózgu, jamach stawowych i mięśniach) [1, 2].

Biegunka związana z zakażeniem Candida może wystąpić u pacjentów w podeszłym wieku, przewlekle hospitalizowanych, niedożywionych i leczonych wielokrotnie antybiotykami [3]. Charakteryzuje się częstym oddawaniem wodnistych stolców, bez patologicznych domieszek. W badaniu kolonoskopowym nie stwierdza się cech zapalenia błony śluzowej jelita grubego.

Według wielu autorów udział Candida albicans w rozwoju zakażeń przewodu pokarmowego jest kwestionowany [2]. Częstość występowania Candida albicans w kale dzieci hospitalizowanych z powodu biegunki oraz zdrowych dzieci jest porównywalna [4]. Uważa się, że u 12‑16% zdrowych dzieci oraz u 80% dorosłych stwierdza się w stolcu obecność grzybów Candida albicans [4].

W rozpoznaniu grzybicy przewodu pokarmowego najbardziej użytecznymi badaniami są:

  • badanie histopatologiczne,
  • badanie cytologiczne,
  • bezpośrednie badanie mikroskopowe wycinków pobranych z przewodu pokarmowego, które ujawniają charakterystyczne struktury grzyba oraz inwazyjność tkankową.

Posiew ma ograniczone znaczenie z uwagi na fizjologiczne występowanie Candida w przewodzie pokarmowym. Dodatni wynik posiewu nie oznacza choroby [5].

W leczeniu grzybicy powierzchownej najczęściej stosuje się nystatynę, należącą do antybiotyków polienowych. Wykazuje ona działanie grzybobójcze i grzybostatyczne (w zależności od stężenia), podana doustnie nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Inne stosowane leki przeciwgrzybicze to antybiotyki polienowe, wśród nich amfoterycyna B; imidazole (I generacja: klotrimazol, ketokonazol, mikonazol, flukonazol, itrakonazol; II generacja: worykonazol, posakonazol, rawukonazol); 5‑fluorocytozyna, flucytazyna, kandyny (kaspofungina, mikafungina, anidulafungina).

Obecnie zaleca się stosowanie profilaktyki zakażeń Candida w określonych sytuacjach klinicznych:

  • u biorców przeszczepów narządowych w okresie 7‑14 dni od transplantacji,
  • u chorych z neutropenią indukowaną przez chemioterapię,
  • u chorych po przeszczepieniu komórek macierzystych.

Zalecanym lekiem jest flukonazol, w niektórych przypadkach itrakonazol, posakonazol lub echinokandyny.

Reasumując, biegunka związana z zakażeniem Candida albicans ma charakter wydzielniczy, stolce są wodniste, bez patologicznych domieszek. W diagnostyce różnicowej śluzowo‑krwistej biegunki u dzieci należy brać pod uwagę: przyczyny infekcyjne (Salmonella spp., Shigella spp., Clostridium difficile), alergię pokarmową oraz choroby zapalne jelit. Konieczna jest profilaktyka zakażeń przewodu pokarmowego grzybami z rodzaju Candida u pacjentów z zaburzeniami odporności.

Piśmiennictwo

1. Cassone A.: Fungal vaccines: real progress from real challenges. Lancet Infect Dis 2008, 8 (2), 114‑24.
2. Vaquez J.A., Sobel J.D.: Candidiasis. [W:] Clinical mycology. Desmukes W.E., Pappas P.G., Sobel J.D. (red.), Oxford University Press, New York 2003, 143‑187.
3. Singh S., Fatima Z., Hameed S.: Predisposing factors endorsing Candida infections. Infez Med 2015, 23 (3), 211‑23.
4. Forbes D., Ee L., Camer‑Pesci P., Ward P.B.: Faecal candida and diarrhoea. Arch Dis Child 2001, 84 (4), 328‑331.
5. De Pauw B., Walsh T.J., Donnelly J.P. i wsp.: Revised definitions of invasive fungal disease from the European Organization for Research and Treatment of Cancer/Invasive Fungal Infections Cooperative Group and the National Institute of Allergy and Infectious Diseases Mycoses Study Group (EORTC/MSG) Consensus Group. Clin Infect Dis 2008, 46 (12), 1813‑21.


Źródło: Szychta M., Ryżko J.: Czy w przewlekającej się biegunce śluzowo‑krwistej u dziecka należy uwzględnić grzybicę (Candida albicans) i jak ewentualnie leczyć to zakażenie? Gastroenterologia Praktyczna 2015, 3 (28), 67-68.